1. FRAGMENT BIJ KOUDEKERKE
VAN BONNEBLAD VLISSINGEN UIT 1911
Het hierboven weergegeven bonnenblad
uit 1911 toont de omgeving van Koudekerke. Het dorp is dan al behoorlijk
gegroeid in vergelijking met de periode hiervoor.
Deze groei is met name langs de uitvalswegen van het Dorpsplein gerealiseerd
en zou ook in het eerste deel van de twintigste eeuw langs deze wegen zich
verder ontwikkelen. De kaart toont eveneens een halte en remise van de NV
Stoomtram Walcheren die hier sinds 1906 operationeel waren. Koudekerke was
vanaf dat moment een belangrijk kruispunt in het tramnetwerk. Meer hierover
leest u in het hoofdstuk infrastructuur.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog blijft Nederland weliswaar neutraal maar
ondervindt het wel de consequenties van de oorlog. Zo kwam de, tot die tijd,
bloeiende toerismesector geheel tot stilstand en werd Koudekerke, net als
veel andere dorpen op Walcheren, getroffen door tijden van grote schaarste.
Er werd zelfs enige tijd met bonboekjes gewerkt voor de distributie van
allerhande middelen nodig voor het voorzien in het levensonderhoud en brandstoffen.
In de landen om ons heen werd hevig gevochten en soms was vanaf de duinen
de door oorlogshandelingen verlichte hemel boven België waarneembaar.
Ook spoelden er geregeld lijken en mijnen aan op de stranden. Er werden
overigens wel meer opmerkelijke vondsten aan het strand gedaan: De Zierikzeesche
Nieuwsbode berichtte op 21 juli 1915, dat aan het strand van Koudekerke
een fles met een briefje was aangespoeld dat afkomstig bleek van een Engels
schip dat was getorpedeerd door een Duitse duikboot. Het briefje bevatte
een Engelse tekst, die vrij vertaald, als volgt luidt:
"Lusitania,
We zijn getorpedeerd; één torpedo in het voorschip en één
in het achterschip. Ik neem afscheid van mijn ouders en mijn meisje, die
te Londen wonen, Johnstreet 57, East End. Wie dit briefje vindt wordt verzocht
het aan hen te zenden. Het schip zinkt. Vaarwel voor eeuwig. J.H. Burton."
Er zijn ook enkele meldingen bekend van vliegtuigen, van diverse nationaliteiten,
die bij Koudekerke zijn neergestort of een noodlanding moesten maken. Eén
melding betrof die van een neergestorte luchtballon nabij Koudekerke. Tijdens
de oorlog werd het Nederlandse leger gemobiliseerd en werden Nederlandse
militairen in Koudekerke ingekwartierd. In veel Walcherse dorpen werden
ook Belgische vluchtelingen opgenomen.
In de jaren dertig van de vorige eeuw wordt Nederland getroffen door een
zware economische crisis, welke ook hard in Koudekerke werd gevoeld. Tot
de crisistijd is Koudekerke vooral een gemeente waar landbouw, tuinbouw
en veeteelt de voornaamste bronnen van bestaan zijn. De crisis in de jaren
dertig treft vooral de Walcherse landbouw en middenstand. In 1932 wordt
in Koudekerke op initiatief van de burgemeester een crisiscomité
opgericht en wordt aan behoeftigen steun verleend in natura: Voedsel, kleding,
schoeisel, etc. Koudekerke telt dan 106 werkzoekenden.(1)
De werkloosheid nam in Koudekerke in de jaren erna nog verder toe en de
gevolgen werden ook steeds beter zichtbaar: Ondervoeding kwam ook in Koudekerke
steeds vaker voor. Tijdens de crisisjaren worden met werkverschaffing diverse
gemeentelijke projecten gerealiseerd. Een groot deel van de gemeentelijke
begroting gaat in die jaren op aan de werklozenzorg.(2)
Op 1 september 1929 werd het telegraaf- en telefoonstation te Koudekerke
opgeheven en werd er een hulppost-, telegraaf- en telefoonkantoor gevestigd
waarvan als kantoorhouder de heer P. Dourleijn werd aangesteld.(3)
Later volgden achtereenvolgens de heren C. Wielemaker en J.A. Marijs hem
op.
In de jaren 1930-1934 werden in het grootste gedeelte van Koudekerke elektriciteitsleidingen
of -palen, drinkwaterleidingen en rioleringen aangelegd en werden diverse
wegen aangepakt.
Tijdens de crisisjaren van 1930 tot 1936, nam de bevolking in de kleine
Walcherse dorpen tot 5000 inwoners toch toe met 8%, tegen 1,5 % in de andere
vergelijkbare dorpen in Zeeland. Illustratief is hierbij dat er in 1935
nog 29 nieuwe woningen in Koudekerke werden gebouwd en er begin 1936 nog
een dertigtal in aanbouw was.(4) De crisis
leek in 1937 op Walcheren over zijn hoogtepunt te zijn.
De groei van het dorp vertaalde zich in 1936 tot de opstelling van een eerste
uitbreidingsplan voor
het dorp, een vernummering van enkele wijken en de distributie van nieuwe
emaille huisnummerplaatjes, waarbij moet worden vermeld dat zo'n vernummering
in de twaalf voorgaande jaren in sommige wijken al vier keer eerder hadden
plaatsgevonden.(5) In 1938 volgde vervolgens
nog enkele wijzigingen in de straatbenaming.(6)
Het is dus niet vreemd dat het nazoeken van oude adressen uit die periode
tegenwoordig een hele toer is. In 1936 wordt de bevolking al ingelicht over de noodzaak tot een
betere luchtverdediging en maatregelen die hier verband mee houden zoals
verduistering en de aanleg van schuilplekken. Dit met het oog op de groeiende
luchtvloot van Duitsland en maatregelen die Engeland treft. Men waarschuwde
op dat moment al voor een op handen zijnde nieuwe wereldoorlog en de grote
kans dat Nederland dit maal de dans niet zou ontspringen. Zodoende werd
de Vereniging voor Luchtbescherming Vlissingen en omstreken opgericht. Lees
verder.