Logo koudekerke.info
voor 600 | 600-1200 | 1200-1650 | 1650-1800 | 1800-1850 | 1850-1900 | 1900-1940 | 1940-1944 | 1944-heden
algemeen
ontwikkeling dorp
religie
onderwijs
verenigingen
infrastructuur
boerderijen
buitenhuizen
grondgebruik
kustzone
wijk 't zand
inleiding Koudekerke 1900-1944
fragment ter plaatse van koudekerke van het bonneblad Vlissingen uit 1911
1. FRAGMENT BIJ KOUDEKERKE VAN BONNEBLAD VLISSINGEN UIT 1911
Het hierboven weergegeven bonnenblad uit 1911 toont de omgeving van Koudekerke. Het dorp is dan al behoorlijk gegroeid in vergelijking met de periode hiervoor. Deze groei is met name langs de uitvalswegen van het Dorpsplein gerealiseerd en zou ook in het eerste deel van de twintigste eeuw langs deze wegen zich verder ontwikkelen. De kaart toont eveneens een halte en remise van de NV Stoomtram Walcheren die hier sinds 1906 operationeel waren. Koudekerke was vanaf dat moment een belangrijk kruispunt in het tramnetwerk. Meer hierover leest u in het hoofdstuk infrastructuur.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog blijft Nederland weliswaar neutraal maar ondervindt het wel de consequenties van de oorlog. Zo kwam de, tot die tijd, bloeiende toerismesector geheel tot stilstand en werd Koudekerke, net als veel andere dorpen op Walcheren, getroffen door tijden van grote schaarste. Er werd zelfs enige tijd met bonboekjes gewerkt voor de distributie van allerhande middelen nodig voor het voorzien in het levensonderhoud en brandstoffen.

In de landen om ons heen werd hevig gevochten en soms was vanaf de duinen de door oorlogshandelingen verlichte hemel boven België waarneembaar. Ook spoelden er geregeld lijken en mijnen aan op de stranden. Er werden overigens wel meer opmerkelijke vondsten aan het strand gedaan: De Zierikzeesche Nieuwsbode berichtte op 21 juli 1915, dat aan het strand van Koudekerke een fles met een briefje was aangespoeld dat afkomstig bleek van een Engels schip dat was getorpedeerd door een Duitse duikboot. Het briefje bevatte een Engelse tekst, die vrij vertaald, als volgt luidt:

"Lusitania, We zijn getorpedeerd; één torpedo in het voorschip en één in het achterschip. Ik neem afscheid van mijn ouders en mijn meisje, die te Londen wonen, Johnstreet 57, East End. Wie dit briefje vindt wordt verzocht het aan hen te zenden. Het schip zinkt. Vaarwel voor eeuwig. J.H. Burton."

Er zijn ook enkele meldingen bekend van vliegtuigen, van diverse nationaliteiten, die bij Koudekerke zijn neergestort of een noodlanding moesten maken. Eén melding betrof die van een neergestorte luchtballon nabij Koudekerke. Tijdens de oorlog werd het Nederlandse leger gemobiliseerd en werden Nederlandse militairen in Koudekerke ingekwartierd. In veel Walcherse dorpen werden ook Belgische vluchtelingen opgenomen.

In de jaren dertig van de vorige eeuw wordt Nederland getroffen door een zware economische crisis, welke ook hard in Koudekerke werd gevoeld. Tot de crisistijd is Koudekerke vooral een gemeente waar landbouw, tuinbouw en veeteelt de voornaamste bronnen van bestaan zijn. De crisis in de jaren dertig treft vooral de Walcherse landbouw en middenstand. In 1932 wordt in Koudekerke op initiatief van de burgemeester een crisiscomité opgericht en wordt aan behoeftigen steun verleend in natura: Voedsel, kleding, schoeisel, etc. Koudekerke telt dan 106 werkzoekenden.(1) De werkloosheid nam in Koudekerke in de jaren erna nog verder toe en de gevolgen werden ook steeds beter zichtbaar: Ondervoeding kwam ook in Koudekerke steeds vaker voor. Tijdens de crisisjaren worden met werkverschaffing diverse gemeentelijke projecten gerealiseerd. Een groot deel van de gemeentelijke begroting gaat in die jaren op aan de werklozenzorg.(2)

Op 1 september 1929 werd het telegraaf- en telefoonstation te Koudekerke opgeheven en werd er een hulppost-, telegraaf- en telefoonkantoor gevestigd waarvan als kantoorhouder de heer P. Dourleijn werd aangesteld.(3) Later volgden achtereenvolgens de heren C. Wielemaker en J.A. Marijs hem op. In de jaren 1930-1934 werden in het grootste gedeelte van Koudekerke elektriciteitsleidingen of -palen, drinkwaterleidingen en rioleringen aangelegd en werden diverse wegen aangepakt.

Tijdens de crisisjaren van 1930 tot 1936, nam de bevolking in de kleine Walcherse dorpen tot 5000 inwoners toch toe met 8%, tegen 1,5 % in de andere vergelijkbare dorpen in Zeeland. Illustratief is hierbij dat er in 1935 nog 29 nieuwe woningen in Koudekerke werden gebouwd en er begin 1936 nog een dertigtal in aanbouw was.(4) De crisis leek in 1937 op Walcheren over zijn hoogtepunt te zijn.

De groei van het dorp vertaalde zich in 1936 tot de opstelling van een eerste uitbreidingsplan voor het dorp, een vernummering van enkele wijken en de distributie van nieuwe emaille huisnummerplaatjes, waarbij moet worden vermeld dat zo'n vernummering in de twaalf voorgaande jaren in sommige wijken al vier keer eerder hadden plaatsgevonden.(5) In 1938 volgde vervolgens nog enkele wijzigingen in de straatbenaming.(6) Het is dus niet vreemd dat het nazoeken van oude adressen uit die periode tegenwoordig een hele toer is.

In 1936 wordt de bevolking al ingelicht over de noodzaak tot een betere luchtverdediging en maatregelen die hier verband mee houden zoals verduistering en de aanleg van schuilplekken. Dit met het oog op de groeiende luchtvloot van Duitsland en maatregelen die Engeland treft. Men waarschuwde op dat moment al voor een op handen zijnde nieuwe wereldoorlog en de grote kans dat Nederland dit maal de dans niet zou ontspringen. Zodoende werd de Vereniging voor Luchtbescherming Vlissingen en omstreken opgericht. Lees verder.

copyright © 2001-2025 Sjoerd de Nooijer
laatst bijgewerkt op: 31 05 2021

bronvermelding:
tekst: Sjoerd de Nooijer
afb. 1: bonneblad Vlissingen 1911

geraadpleegde bronnen:
- www.watwaswaar.nl
- www.krantenbankzeeland.nl

voetnoot 1:
bron: Vlissingse Courant 22-12-1933

voetnoot 2:
bron: Vlissingse Courant 16-10-1935

voetnoot 3:
bron: Vlissingse Courant 7-9-1929

voetnoot 4:
bron: Vlissingse Courant 22-1-1936

voetnoot 5:
bron: Vlissingse Courant 5-8-1936

voetnoot 6:
bron: Vlissingse Courant van 11-5-1938 en 17-5-1938