Logo koudekerke.info
voor 600 | 600-1200 | 1200-1650 | 1650-1800 | 1800-1850 | 1850-1900 | 1900-1940 | 1940-1944 | 1944-heden
algemeen
ontwikkeling dorp
religie
onderwijs
verenigingen
infrastructuur
nieuwe wijken
bedrijventerreinen
wederopbouw
ruilverkaveling
recreatie
kustversterking
wederopbouw Koudekerke 1944-heden
Landschappelijk heeft de inundatie van Walcheren in 1944 zeer grote invloed gehad. Wat achterbleef na een jaar lang eb en vloed was een kaal en desolaat landschap. Na het droogvallen werden de mijnenvelden geruimd en nog aanwezige rommelasperges verwijderd waardoor landbouwgronden weer toegankelijk werden. Het daadwerkelijke herstel van het cultuurlandschap vroeg om ingrijpende maatregelen waarmee in 1945 door de Snelcommissie werd begonnen. Uit een vooroorlogse inventarisatie bleek namelijk dat de verkaveling erg versnipperd was en ook zeer oneconomisch. Verder lagen percelen verspreid en waren landbouwwegen onverhard en veelal doodlopend.
montage van de topografische kaart uit 1925 en 1949 binnen de grenzen van Koudekerke
1. TOPOGRAFISCHE KAARTEN UIT 1925 EN 1949, WAARNEEMBAAR IS DE AFNAME VAN DE BEPLANTING NA DE INUNDATIE
Streekplansamensteller De Ranitz leek het noodzakelijk om de versnipperde landbouwpercelen samen te voegen en de infrastructuur en waterhuishouding te verbeteren. Hem stond een nieuw landschapsbeeld voor ogen waarbij naast landbouw ook plaats moest zijn voor recreatie, waardoor natuurschoon beschermd moest worden en de bouw van zomerwoningen en villa's in de duinen en bossen moest worden verboden. Bij de herinrichting van Walcheren werd de geomorfologische structuur als uitgangspunt genomen en werden nieuwe wegen net als voorheen op de kreekruggen gepland en kreeg de aanplant van groen veel aandacht in de planvorming. Daarnaast werd er rekening gehouden met ontwikkelingsmogelijkheden voor industrie en recreatie.

De noodzakelijke herverkaveling van Walcheren bleef bij de planvorming nog onderbelicht maar werd later geregeld via een noodwet (Herverkavelingswet Walcheren 1947). Door de wet werd het mogelijk gronden snel te onteigenen, bedrijven te verplaatsen en kleine boerenbedrijven te saneren. Verder werd hierin vastgelegd dat kavels ontsloten dienden te worden via een (verharde) openbare weg. Dit had grote gevolgen voor de infrastructuur op Walcheren die daardoor een grote herziening kreeg. De doorgaande wegen bleven zo veel mogelijk via de dorpskommen lopen omdat men verwachtte dat de verkeerstoename, die zich in de rest van Nederland zou gaan voordoen, op Walcheren achter zou blijven. Om de doorstroming buiten de kernen te bevorderen werden bochtafsnijdingen van bestaande wegen doorgevoerd, zo ook ten westen van Koudekerke in de Duinstraat.

De ontwerper van het landschapsplan was landschapsarchitect Nico de Jonge van Staatsbosbeheer. Hij ontwierp een nieuw landschap waarin openheid werd afgewisseld met besloten delen waarbij hij zich liet inspireren door de achttiende-eeuwse kaarten van Hattinga. Onderlangs de duinen tussen Zoutelande, Dishoek en Vlissingen werd een recreatieweg aangelegd en de wegen over de kreekruggen tussen de dorpen werden voorzien van hoge laanbeplanting welke enerzijds de gewassen en anderzijds de fietsers uit de wind moesten houden. De lokale wegen werden beplant met lagere boom- en struikbeplanting waaronder iepen en de meidoorn. Hierdoor ontstond een coulisselandschap. Het gebied tussen Koudekerke en Dishoek vormde echter een uitzondering op deze regels. Hier werd de beplanting dichter aangebracht waardoor een intiemer karakter werd verkregen. De perceelsgrenzen werden bij de herinrichting van Walcheren niet opnieuw voorzien van meidoornhagen, deze pasten niet meer in de rationelere bedrijfsvoering. In 1958 werd de herinrichting van Walcheren voltooid. Een aantal gezinnen vertrok als gevolg van de herinrichting naar de Noordoostpolder, zodat de bedrijfsomvang van de overgebleven bedrijven kon toenemen.
montage van de topografische kaart uit 1949 en 1962 binnen de grenzen van Koudekerke
2. TOPOGRAFISCHE KAARTEN UIT 1949 EN 1962, DUIDELIJK IS HET VERSCHIL NA DE VOLTOOIING VAN DE HERINRICHTING
De nieuwe beplanting van Walcheren moest aansluiten bij de inheemse soorten zoals de zwarte en witte els, de kurkiep, de esdoorn, de vlier, de hazelaar, de es en de meidoorn. De keuze voor de iep en meidoornhaag bleek jaren later echter geen gelukkige, doordat de wortels van de iep eerst de meidoornhagen verdrongen en later werd de boom zelf getroffen door de iepziekte wat tot grootschalige kap op Walcheren heeft geleid.

Verder werd de beplanting rond bestaande buitenplaatsen hersteld en werd de oprichting van nieuwe buitenplaatsen en de herbeplanting van boerenerven gestimuleerd. De Walcherse tuinarchitect C.P. Broerse werd bij de uitvoering van veel plannen betrokken. Hij werkte tot 1955 aan zo'n 300 projecten op Walcheren waaronder enkele buitenplaatsen in Koudekerke: Toornvliet, Ter Hooge, Moesbosch en Der Boede. Deze hadden sterk te leiden gehad onder de Duitse bezetting en de daaropvolgende inundatie.
 
Buitenplaats Ter Hooge na de inundatie van 1944 in Koudekerke
3. FOTO VAN BUITENPLAATS TER HOOGE NA DE INUNDATIE VAN 1944 VOORDAT MET DE HERPLANT IS BEGONNEN
De eerste naoorlogse uitbreiding van het nabijgelegen Vlissingen was de wijk Middengebied. Hiermee werden ook gelijk de standsgrenzen van de stad bereikt waardoor het stadsbestuur van Vlissingen genoodzaakt was wederom buiten de stadsgrenzen te kijken naar expansiemogelijkheden om in de grote woningbehoefte te kunnen voorzien. Het reeds in de oorlogsjaren bedachte plan voor de bouw van de Vlissingse wijk Paauwenburg werd zodoende in 1966 alsnog doorgevoerd waardoor de grenzen van Koudekerke voor de laatste keer werden verlegd. Lees verder.

copyright © 2001-2025 Sjoerd de Nooijer
laatst bijgewerkt op: 31 05 2021

bronvermelding:
tekst: Sjoerd de Nooijer
afb. 1: Sjoerd de Nooijer
afb. 2: Sjoerd de Nooijer
afb. 3: beeldbank ZA ZI-P-09731

geraadpleegde bronnen:
- Zeeuws Archief (ZA)
- K. Bos en J.W. Bosch, 'Landschapsatlas van Walcheren, Inspirerende sporen van tijd', Koudekerke, 2008
- www.krantenbankzeeland.nl
- www.watwaswaar.nl