Deze hofstede
kent z'n oorsprong ergens voor 1641 omdat de hofstede al staat aangegeven
op de in dat jaar verschenen kaart van Christoffel Bernaerds. Gelegen aan
de oostzijde van de Steenheulweg, een smalle uitvalsweg van de dan nog kleine
dorpsgemeenschap, lag de hofstede in het 'Martinus Maertinsz. block' (nr55).
Lange tijd vormde de boerderij een mooi 'verborgen' hoekje in de dorpskern.
De schuur, oorspronkelijk een van de hoogste met riet gedekte schuren van
Walcheren stond er tot na 1970. De rieten kap is al enige tijd verdwenen,
deze is vervangen door een minder brandgevaarlijk exemplaar.Op
deze schuur uit het begin van de 19e eeuw, nestelde het laatste ooievaarspaar
van ons dorp. Eens had de boerin de 'reêste' (een band met zilveren
knopen van het hemdrok) te drogen gelegd op de bleek. Deze was verdwenen
en men dacht aan diefstal. Later vond men de strook met blinkende knopen
terug in het ooievaarsnest. Het is dus lang geleden, want de reêste
begon honderd jaar geleden al een zeldzame dracht te worden.
Onderzoek uit 1988 toont aan, dat rond Biggekerke en Koudekerke omstreeks
1820 huis en schuur in 75% van de gevallen aan elkaar vast waren gebouwd.
In 1988 was dat nog bij slechts 44% van de boerderijen het geval.
2. HOF DE PAGTER AAN
OOSTZIJDE DORP (R815)
3. HOF DE PAGTER IN 1750 (HATTINGA)
Als het kadastrale minuutplan,
sectie B uit 1823, wordt geraadpleegd en de situatie wordt vergeleken met
de kaart van Hattinga uit 1750, wordt duidelijk, dat de boerenschuur in
de tussenliggende periode moet zijn herbouwd, aangezien deze van richting
is gedraaid. De oude schuur stond vroeger ten noorden van het woonhuis en
is daarna aan de westzijde opgetrokken.
In de aanwijzende tafels, die horen bij het minuutplan uit 1823, blijkt
Martinus Huisman eigenaar te zijn van de percelen 261 t/m 266 die deze hof
vormen. Deze bestond op dat moment uit een schuur en bijgebouw, woonhuis
met erf, tuin, weilanden en bos. Landman Martinus was getrouwd met Neetje
Bimmel en samen kregen ze ten minste 11 kinderen. Martinus Huisman is overleden
op 9 april 1834 te Koudekerke op 57 jarige leeftijd. Neeltje werd hierna
eigenaar van de hofstede en hertrouwde op 11 november 1835 met Pieter Verhage.
Op 9 juni 1863 overleed ze waarna de hofstede in handen kwam van landbouwer
Pieter Boone (1805
-1877).
4.HOF DE PAGTER MET
HET BAANTJE NAAR DE MIDDELBURGSESTRAAT (V002)
5.HOF DE PAGTER OP MINUUTPLAN
B 1823
Pieter's hofstede werd in
1864 aangeduid met het adres B1. Hij bewoonde deze samen met zijn echtgenoot
Cornelia Pieterse en hun acht kinderen. Pieter hield zich naast de landbouw
ook actief met politiek bezig. Zo was hij wethouder en tot zijn overlijden
zelfs enkele jaren burgemeester
van Koudekerke. Na zijn overlijden op 30 augustus 1877,
bleef de hofstede eigendom van zijn vrouw Cornelia tot zij op 14 augustus
1882 overleed.
Hun zoon Hendrik Boone (1837-1914)
die inmiddels getrouwd was met Francina Wielemaker en 11 kinderen op de
wereld had gezet
, nam de boerderij over. Tussen 1891 en 1909 liet hij enkele bijgebouwen
aan de hofstede toevoegen en werd er ook gesloopt, zo blijkt uit de perceelsgewijze
kadastrale leggers. In 1910 blijken twee woningen deel uit te maken van
de hofstede, die met adres C60 en C60a worden aangeduid en ook kadastraal
zijn gescheiden maar desondanks eigendom blijven van Hendrik. Woonden er
meerdere families op de hofstede? Beide woningen worden in 1911 samen met
de hofstede verkocht aan de Koudekerkse landbouwer David Joziasse (1867-1953).
Deze was op 30 september 1892 getrouwd met Hendrik's dochter Pieternella
Boone. David liet in 1917 een stal bij de hofstede bouwen en voegde de woningen
(in ieder geval kadastraal) samen. In 1918 werd slechts één
huis, met schuren, stal, boomgaard en tuin vermeld in de perceelsgewijze
kadastrale leggers.
In 1921 volgde de verkoop van de hofstede met bijbehorende gronden aan Simon
Simonszoon de Pagter. Hij was eveneens landbouwer te Koudekerke. De kavel
waar de hofstede aan de Heulweg op stond omvatte toen 65 roeden en 63 ellen.
In 1931 wordt als adres de Middelburgsche Straatweg vermeld. In dat jaar
wordt eveneens de stal uit 1917 gesloopt. Na de inundatie wordt er in 1946
weer gesloopt en vindt in 1950 een gedeeltelijke vernieuwing van de boederij
plaats, waarbij in ieder geval de woning en een bijgebouw zijn vernieuwd.
De hofstede bestaat hierna uit een woonhuis met schuur erf en boomgaard.
De wolfseinden en het rieten dak van de schuur zijn na 1970 verdwenen.
Het is niet precies bekend wanneer. Wel staat vast staat dat de schuur voor
het laatst in 1999 is verbouwd.
6. MIDDELBURGSESTRAAT
TE KOUDEKERKE OMSTREEKS 1936 (N073)
Simon de Pagter bewoonde de
hofstede in ieder geval in de periode 1930-1940 met zijn gezin (Bram, Simon,
Koos, Jane en Mina de Pagter). In deze periode huurde de familie van Antheunis
Van Vlaanderen, afkomstig van De
Vijgeter, het linker deel van het woonhuis. Op de zolders werd destijds
graan opgeslagen en vanaf de hofstede liep een onverhard baantje naar de
Middelburgsestraat
dat inmiddels verdwenen is. Begin jaren zestig werd het rechter gedeelte
van het woonhuis bewoond door Simon de Pagter en zijn dochters Jane en Mina.
Bram de Pagter, getrouwd met Tiny Hollebrandse bewoonde het linker gedeelte.
Op een gegeven moment is de boerderij verkocht en is Bram de Pagter op een
boerderij aan de Hogelandseweg gaan boeren. Hierna is de rieten kap vervangen
door de huidige kap. Simon en Jane verhuisden naar de voormalige bejaardenwoningen
aan de Tulpstraat.
Nader onderzoek (o.a. raadpleging van de kadastrale gegevens van na 1957
en het huisnummer register van Koudekerke) en/of aanvullende reacties van
bezoekers zullen dus nog moeten uitwijzen, wie er op deze hofstede hebben
gewoond en hoe de boerderij verder is veranderd en wanneer bijvoorbeeld
de rieten kap is verdwenen. Weet u van een of meer aspecten meer? Regeer
dan hier.
bronvermelding:
tekst: Sjoerd de Nooijer
afb. 1: Roel Gabriëlse
afb. 2: collectie Jan Roose
afb. 3: atlas hattinga, deel 8, 1750
afb. 4: Elizabeth Kaboord van Vlaanderen
afb. 5: minuutplan B, 1811-1832
afb. 6: Karel Noorlander
geraadpleegde bronnen:
- Roose, J. en Roose, W.P., Kent u ze nog... die van Koudekerke, Zaltbommel, 1981
- Elizabeth Kaboord van Vlaanderen
- Karel Noorlander
- Zeeuws Archief (ZA)
- Archief Gemeente Koudekerke (ZA), toegang 2290, inv. nr. 1473-1497
- Atlas Hattinga, Kaart van Walcheren [blad 8], (1750), inv. nr. 23
- www.zeeuwengezocht.nl
- www.watwaswaar.nl
