Logo koudekerke.info
voor 600 | 600-1200 | 1200-1650 | 1650-1800 | 1800-1850 | 1850-1900 | 1900-1940 | 1940-1944 | 1944-heden
algemeen
ontwikkeling dorp
- dorpsplein 36-37
- dorpsplein 38-39
- dorpsplein 40-41

onderwijs
boerderijen
wijk 't zand
Dorpsplein 38-39 te Koudekerke
renteniershuis, pastorie, wagenmakerij, en twee smederijen op het Dorpsplein te Koudekerke in 1965
1.RECHTS VAN DE WAGENMAKERIJ EN ACHTER DE TRAVALJE: DE SMEDERIJ OP DORPSPLEIN 38-39 TE KOUDEKERKE IN 1965
Paarden waren lange tijd onmisbaar voor het bewerken van het land èn het vervoer over de weg. Zo kon het dat in Koudekerke lange tijd twee smederijen op het Dorpsplein gevestigd waren. De smederij die hier besproken wordt, op Dorpsplein 38-39, was in 1823 eigendom van Jan van Hove (1785-1856) en was gelegen naast het pand van wagenmaker Luteijn, en de smederij van smid Jacobus Kaboord welke elders aan bod komen.

Tenminste drie generaties van de familie Van Hove hebben in deze smederij gewerkt. Als eerst blijkt de in Grijpskerke geboren Jan van Hove in de smederij gewerkt te hebben. Van hem is bekend dat hij in ieder geval op 6 december 1812 reeds op Koudekerke woont en dan getrouwd is met Leintje Pieterse Meijer. Zij werden daar samen de ouders van Petronella. Op 6 maart 1814 werd hun eerste zoon Pieter geboren, spoedig gevolgd door de kinderen Janis, Leintje en Maarten. Bij het overlijden van hun zes maanden oude zoon Maarten, op 17 oktober 1820 te Koudekerke, wordt de dan 35 jarige Jan van Hove als smidsbaas genoemd in de overlijdensakte. Hierna worden nog de dochters Willemina en Catharina geboren.

Zowel Pieter (1816-1897) als Janis (1816-1881) hebben als smidsknecht in de smederij van hun vader gewerkt. Op 11 juni 1856 overleed Jan van Hove tenslotte op 71-jarige leeftijd te Koudekerke. Hij stond toen als particulier geregistreerd. Zijn vrouw Leijntje Pieterse Meijers overlijdt enkele jaren hierna op 76-jarige leeftijd te Koudekerke op 10 maart 1867. Kort voor het overlijden van Jan van Hove heeft zijn oudste zoon Pieter vanaf 16 juli 1855 op de Marinewerf van Vlissingen gewerkt als smid 2e klasse waar hij kort voor het overlijden van zijn vader, na amper een jaar werken, op eigen verzoek weer ontslag nam en terugkeerde naar de smederij te Koudekerke. Aangezien de smederij in 1855 herbouwd is zou dit ook een reden van het kortstondige vertrek uit Koudekerke kunnen zijn geweest.(1)
voormalige smederij, nu eetcafé De Oude Smidse op het Dorpsplein Koudekerke in 1969 blank fragment kadastraal minuutplan sectie F1 te Koudekerke 1811-1832
2. SMEDERIJ OP 12 MEI 1969 MET DE WIELSTEEN IN DE BESTRATING   3. FRAGMENT MINUUTPLAN, SECTIE F1, 1811-1832
De smederij op Dorpsplein 38-39 had net als de wagenmakerij een dwarse kap, alleen was deze kap licht 'gebroken' uitgevoerd met rode romaanse dakpannen, twee schoorstenen en twee karakteristieke dakkapellen. Het was lastig om oude foto's op te sporen waar deze smederij goed zichtbaar op is want vaak verdween het pand op foto's achter de karakteristieke en fotogenieke vrijstaande travalje van de smederij ernaast.

Op de hierboven afgebeelde foto uit 1969 is één van de twee dakkapellen te zien die de gootlijst doorbreken. Ze hebben kleine dakoverstekken met gedraaide houten schoorconstructies. De dakkapel in het gedeelte waar zich vroeger de smederij bevond bevat twee deurtjes, de rechter dakkappel bevat twee te openen ramen met een dichte borstwering. De bepleisterde baksteen lijstgevel is voorzien van een cementlaagje waarin een blokkenpatroon is aangebracht. De entree bevindt zich in het midden van het pand met aan de linkerzijde de smederij en aan de rechterzijde het woongedeelte. De gevel van het woongedeelte bevat 3x5-ruits houten schuiframen met louvres en geprofileerde onderregels. Boven de voordeur zaten oorspronkelijk glas-in-lood ramen welke na 1969 zijn verdwenen. Hierboven is een kleine lijst in de gevel aangebracht. Het linker gedeelte van het pand bestond oorspronkelijk uit een aantal openslaande 9-ruits deuren met 3-ruits bovenlichten. Deze gevel is eveneens na 1969 aangepast en voorzien van een gemetselde borstwering. Tegen het pand was van oudsher een met pannen gedekte luifel aangebracht met versierde windveren waaronder de paarden beslagen werden. Deze travalje is enkele jaren geleden weer in z'n originele staat teruggebracht. Oorspronkelijk had deze namelijk stevige vierkante houten kolommen waartegen de beugels waren bevestigd waaraan de paarden werden vastgezet. In de vorige eeuw zijn die op enig moment door een ronde staalconstructie vervangen waarop toen een nieuw dak was bevestigd.

We pakken de draad weer op bij smid Pieter van Hove. Hij was op 21-jarige leeftijd op 06 november 1835 te Koudekerke getrouwd met de toen 20-jarige uit Grijpskerke afkomstige Suzanna Cornelisse (1815-1879). Hij werd k in 1856 eigenaar van de smederij en op 3 oktober 1862 wordt hij als smitsbaas genoemd in de huwelijksakte van zijn oudste dochter Leintje. Pieter en Suzanna kregen in totaal twee zonen en vier dochters. Zoon Cornelis was helaas al op 5-jarige leeftijd overleden waardoor zoon Jan na verloop van tijd als enige zoon bij zijn vader als smidsknecht aan het werk ging. Op 18 december 1874 wordt Pieter van Hove als smid genoemd in de huwelijksakte van zijn dan 29-jarige zoon Jan van Hove (1845-1905) die trouwde met de 27-jarige Neeltje Frederika Maria Roose (1847-1926). Zij was de dochter van kleermaker Jan Roose en Jozina Brasser. Na het overlijden van Pieters vrouw Suzanna op 18 februari 1879 hertrouwde hij op 30 april 1880 te Koudekerke op 66 jarige leeftijd met de toen 26-jarige uit Domburg afkomstige Johanna Vreke. Hierna is hij gestopt met de actieve uitoefening van zijn vak en heeft zijn zoon Jan die tot die tijd smidsknecht was de smederij voortgezet. Dit blijkt onder andere uit de perceelsgewijze leggers en enkele overlijdensaktes en diverse advertenties in de Zierikzeesche Nieuwsbode van 1884 waarin een smidsknecht gezocht werd bij meestersmid J. van Hove en tenslotte op 25 maart 1884 een nieuwe smidstravalje te koop werd aangeboden. Op 5 november 1889 verschijnt wederom een advertentie waarin hij een smidsknecht zoekt die een paard kan beslaan.

Jan een Neeltje krijgen samen vijf kinderen. De eerste drie overlijden helaas kort na hun geboorte. Hun zoon Pieter en dochter Josina redden het wel en groeien in Koudekerke op. Enkele jaren voor de eeuwwisseling, mogelijk na het overlijden van Pieter van Hove op 20 februari 1897 te Veere, zijn Jan en Neeltje met hun zoon en dochter naar Souburg vertrokken. Op 12 december 1905 is Jan van Hove daar op 60-jarige leeftijd overleden. Zijn vrouw overleed op 31 maart 1926 te Middelburg, op 78-jarige leeftijd. In 1893 werd de smederij van Jan van Hove overgenomen door de uit Cadzand afkomstige smid Jannis Abraham Contant (1866-1942).(1)
Dorpsplein te Koudekerke   Jannis was een zoon van de daar gevestigde smid Pieter Marinus Contant. De naam van smid J.A. Contant verschijnt eind 1894 ook voor het eerst in een advertentie in de Zierikzeesche Nieuwsbode waarin hij dan een smidsknecht zoekt. Omstreeks 1895 werd een deel van de smederij herbouwd.(1) Zijn initialen en achternaam zijn ook vastgelegd op een foto van de travalje die voor 1905 moet zijn gemaakt en hiernaast staat afgebeeld.

Achter de travalje zijn de wagenmakerij, het renteniershuis van 'Moei' Christina Mauer en de pastorie zichtbaar.
4. SMEDERIJ EN WAGENMAKERIJ OP HET DORPSPLEIN (FOTO VOOR 1905)    
Smederij van Klaas de Kam op het Dorpsplein te Koudekerke in 1950   Jannis had bestuurlijke ambities en trad in 1907 toe als lid van de gemeenteraad van Koudekerke. Hij bleef daarnaast nog jaren als smid werkzaam. Omstreeks 1912 werd er nog bijgebouwd. In 1917 werd hij benoemd tot wethouder in Koudekerke en in 1827 was hij nog enige tijd als loco burgemeester van Koudekerke actief. Jannis Abraham Contant was gehuwd met Catharina Brakman en is tenslotte op 16 februari 1942 te Koudekerke overleden. Bij de smederij werd in 1926 een benzinepomp van de Bataafsche Import Maatschappij (BIM) aangebracht. Deze BIM-pomp werd later vervangen door een exemplaar van Shell.(2)
5. FOTO MET LINKS DE SHELL BENZINEPOMP OMSTREEKS 1950    
Tegen het eind van 1927 verkocht Jannis tenslotte zijn smederij aan Louwrens Cijvat die het bedrijf onder zijn eigen naam voortzette tot in het tweede deel van de twintigste eeuw.(3) Van hem zijn enkele foto's bewaard gebleven uit de periode 1965-1971 waarop hij bezig is een Zeeuwse knol te beslaan.
 
Smederij van Klaas de Kam op het Dorpsplein te Koudekerke in 1950
6. SMID LOUWRENS CIJVAT AAN HET WERK IN ZIJN TRAVALJE WAAR HIJ ZOJUIST EEN ZEEUWSE KNOL AAN HET BESLAAN IS
café De Oude Smidse op het Dorpsplein de Koudekerke   Louwrens Cijvat hield het smidsvak omstreeks 1971 voor gezien en de smederij met het woonhuis werden hierna verkocht. Op 19 mei 1972 werd daar na een twee maanden durende verbouwing, een nieuwe 'bodega' (wijnhuis) geopend door de heer en mevrouw Voorwerk. Het voorste gedeelte omvatte een 'gemakkelijk zitje' met in het midden een bar en achter in het zaaltje een bistro. Men specialiseerde zich in wijnen, port en sherry. Jan Kelvink en mevrouw Voorwerk traden doordeweeks op als barkeepers, in het weekend geholpen door de heer Voorwerk. De zaak kreeg de naam 'De oude Smidse'. Bar de oude Smidse is ongeveer in 1977 verkocht.
7. BODEGA 'DE OUDE SMIDSE' MEDIO JAREN ZEVENTIG    
huidige eetcafé De Oude Smidse op het Dorpsplein de Koudekerke   In het plaveisel voor de huisjes was nog lange tijd een wielsteen te vinden waarop de smid een wagenwiel kon leggen wanneer er een nieuwe ijzeren band om de houten velg van een wiel geslagen moest worden. De steen is vermoedelijk bij de herinrichting van het Dorpsplein verdwenen maar was in 1969 nog aanwezig (zie foto 2).

Waar de wielsteen gebleven is helaas niet bekend. Tegenwoordig herinnert alleen nog de luifel van de travalje op Dorpsplein 36 aan één van de twee smidsen. Het pand van de smid werd in 1972 verbouwd tot bodega en is tegenwoordig bekend als 'Eetcafé de oude smidse'.
8. EETCAFÉ DE OUDE SMIDSE MET DE OUDE DORPSPOMP (14-05-2010)

Heeft u aanvullingen of verbeteringen of wellicht oude foto's? Mail de webmaster.

copyright © 2001-2025 Sjoerd de Nooijer
laatst bijgewerkt op: 31 05 2021

locatie:
Dorpsplein 38-39, Koudekerke

bronvermelding:
tekst: Sjoerd de Nooijer
afb. 1: beeldbank ZB 9923
afb. 2: beeldbank ZB 25038
afb. 3: minuutplan F1, 1811-1832
afb. 4: archief Jan Roose
afb. 5: beeldbank ZB 9880
afb. 6-7: Hans de Wit
afb. 8: Sjoerd de Nooijer

geraadpleegde bronnen:
- Hans de Wit
- Franken, A.F., Walcheren in het spoor van bedrijf en techniek, NRI, Middelburg - Bergen op Zoom, 1988
- Z.n., Kleine monumenten, pomp en travalje, De Wete, nr. 4, 1982, p. 6-8
- Roose, J. en Roose, W.P., Kent u ze nog... die van Koudekerke, Zaltbommel, 1981
- Roose, J, en Roose, W.P., Ons dorp Koudekerke 1930-1960, 1993
- Zeeuwse Bibliotheek (ZB)
- Zeeuws Archief (ZA)
- www.zeeuwengezocht.nl
- www.watwaswaar.nl
- CHS Provicie Zeeland
- www.kranten.kb.nl
- www.krantenbankzeeland.nl

voetnoot 1:
bron: Zeeuws Archief: Perceelsgewijze legger Koudekerke

voetnoot 2:
bron: Ons dorp Koudekerke 1930-1960

voetnoot 3:
bron: Handelsregister Zeeuwsche Eilanden Middelburg