Logo koudekerke.info
voor 600 | 600-1200 | 1200-1650 | 1650-1800 | 1800-1850 | 1850-1900 | 1900-1940 | 1940-1944 | 1944-heden
algemeen
religie
boerderijen
- st. antoniushoeve
- blauwe hof
- buytenhof
- de brouwerij
- johannahoeve
- (groot) lammerenburg
- groot ter hooge
- klein lammerenburg
- de lange pacht
- l'espérance
- 't noord ambacht
- 't noordhof
- paauwenburg
- hof de pagter
- 't troenkhof
- torenzicht
- hof verhage
- de vijgeter
- zuiderhoeve

buitenplaatsen
veldnamen
molens
grondgebruik
kustzone
boerderij Groot ter Hooge te Koudekerke
Boerderij Groot ter Hooge
 
boerderij Groot ter Hooge te Koudekerke blank fragment kaart Visscher-Roman 1655, met aangifte van boerderij Groot ter Hooge te Koudekerke
1. HOFSTEDE GROOT TER HOOGE   2. FRAGMENT ATLAS VISSCHER-ROMAN 1655
Boerderij Groot ter Hooge is gelegen in de directe nabijheid van het kasteel Ter Hooge. Op de Visscher-Roman kaart uit 1655 staat de boerderij schematisch aangegeven en ook in de overloper van 1674 wordt bij kasteel ter Hooge melding gemaakt van een hofstede met een boomgaard, bos, dreef, duivenkeet en weiden, welke toebehoren aan jhr. Pieter van Borssele - Van der Hooge. Aangenomen wordt, dat de boerderij toen al enige tijd bestond en al geruime tijd behoorde bij het adellijke bezit. Lange tijd zijn de eigenaren van kasteel Ter Hooge ook eigenaar van de hofstede Groot ter Hooge.

Jan van Borssele laat na 1751, als hij het kasteel na een brand grondig laat verbouwen, ook de oude en dan vervallen poort genaamd 'Noord-Hooge' slopen. Deze poort bevond zich nabij de boomgaard en de hofstede. Op schilderijen uit die periode staan de boerderij Groot ter Hooge, de poort en de boomgaard niet aangegeven. Op de kaart van de gebroeders Hattinga uit 1750 staan het woonhuis en de duivenkeet wel aangegeven, echter de schuur nog niet. Deze staat voor het eerst op een kaart van Willem de Meester uit 1752 aangegeven. Hierop is, naast een ontwerp van de nieuwe tuinaanleg rond Ter Hooge, ook de boomgaard en weiden rond de hofstede aangegeven.

In 1764 komen Ter Hooge en alle daarbij behorende gronden en gebouwen na het overlijden van Jan van Borssele in bezit van mr. Cornelis Kien van Citters. Het kasteel en de boerderij blijven vervolgens zo'n 40 jaar in zijn bezit. Op 6 november 1805 stierf Cornelis Kien van Citters waarna Ter Hooge door zijn erfgenamen werd verkocht aan Daniël Jaques de Superville koopman te Middelburg, voor f. 45.000,-. De verkoop betrof in totaal 153 gemet en 267,5 roeden, met naast het kasteel ook de in Koudekerke gelegen hofsteden Groot ter Hooge en Klein ter Hooge en het kleinere hofje Wittenberg, dat gelegen was in het Stad Middelburg Ambacht. Nog voor deze verkoop was 50 gemet en 144 roeden op naam gesteld van Vrouwe Suzanna Maria van Hogendorp.
 
foto boerderij Groot ter Hooge te Koudekerke in december 1961
3. HOFSTEDE GROOT TER HOOGE IN DECEMBER 1961
In het begin van de negentiende eeuw is de uit Grijpskerke afkomstige Cornelis Verhage waarschijnlijk de eerste pachter die hofstede Groot ter Hooge van de eigenaar van Ter Hooge pacht. Hij woonde sinds 3 mei 1815 met zijn vrouw Elizabeth van Westen in Koudekerke, op adres B.60. Aangenomen wordt dat hij de periode hierna, als pachter op de hofstede gewoond en gewerkt heeft. Uit het bevolkingsregister valt namelijk op te maken, dat hij tot zijn dood verbleef in huis wijk C58, wat overeenkomt met hofstede Groot ter Hooge. Cornelis en Elizabeth overleden kort na elkaar, beiden op 41-jarige leeftijd: Elizabeth op 22 april 1829 en Cornelis op 20 juni 1829. Na zijn dood werd in de Middelburgsche Courant van 20 juli 1929 de verkoop aangekondigd van een aantal paarden, koeien, andere beesten, landbouwwerktuigen en huisraad welke op 14 juli 1829 zou plaatsvinden. Van een verkoping van de hofstede was bij deze publieke verkoping geen spake.(1) Wie hierna tot 1836 de hofstede en boerderij bewonen is nog niet duidelijk. Vanaf 1 maart 1836 was Lourus Dingemanse pachter op de hofstede. Hij was getrouwd met Leintje Midavaine en samen kregen ze zes kinderen. Vanaf 1836 voegde zich als dienstmeid hierbij de dochter van Cornelis Verhage: Tannetje Verhage. Zij was op 16 mei 1836 met landman Pieter Dekker getrouwd en woonde samen met hem in Koudekerke op het adres C9. De eigenaar van kasteel ter Hooge, Daniël Jaques de Superville overleed in 1846, waarna zijn neef Daniël Marinus van Dusseldorp de Superville eigenaar werd van Ter Hooge en de bijbehorende gebouwen.
 
Daniël Marinus van Dusseldorp de Superville was rechter in de arrondissementsrechtbank te Middelburg en verkocht kasteel Ter Hooge 10 jaar later, op 1 oktober 1856, aan Henri Dignus von Brucken Fock. Deze was grootgrondbezitter en lid van de Centrale Directie van de Polder Walcheren. De kapitale hofstede Groot ter Hooge, gelegen op adres C.58, met daarbij behorende gebouwen, wei- en bouwland, boomgaard, dreef en sprink met een gezamenlijke grootte van 39 bunders, 40 roeden en 50 ellen, was niet bij de verkoop van het kasteel aan Henri Dignus von Brucken Fock inbegrepen, want deze werd enkele maanden hiervoor, op 19 maart 1856, bij een openbare verkoop door de notarissen Pieter van der Graft en Pieter Loeff afzonderlijk verkocht aan landman Pieter Dekker. Deze werd tevens eigenaar van een deel van de gronden met een oppervlakte van 14 bunders. Bij de koop waren ook diverse losse goederen inbegrepen, waaronder het hek aan de 'Breede weg', thans Breeweg. Verder was bepaald, dat de gebruiker van de hofstede in de periode van 1 november tot 1 mei vrij gebruik mocht maken van de dreef van Ter Hooge naar de straatweg.   affiche verkoop boerderij Groot ter Hooge te Koudekerke
    4. VERKOOP HOFSTEDE BIJ TER HOOGE
In oktober 1871 verkocht Henri Dignus von Brucken Fock kasteel Ter Hooge aan Willem Aarnoud baron van Lynden (1836-1913). Deze was achtereenvolgens lid van de Gedeputeerde Staten van Zeeland, burgemeester van Koudekerke en kamerheer der Koningin in bijzondere dienst. Later werd Van Lynden tot graaf verheven. De graaf schijnt diverse pogingen gedaan hebben om ook de boerderij Groot ter Hooge, waarop Pieter Dekker samen met Tannetje Verhage boerde, in eigendom te krijgen. Dit lukte pas omstreeks 1875, toen Pieter Dekker zich als landbouwer van de hofstede terugtrok en deze alsnog in handen kwam van Van Lynden.

Graaf van Lynden liet de boerderij in de jaren erna pachten door andere leden van de familie Dekker. Jacobus Dekker, geboren 24 juni 1843, was de eerste pachter onder Van Lynden en was een zoon van Hendrik Dekker en Tannetje Zwigtman. Hij was gehuwd met Willemina Boon, geboren op 27 december 1841. Hun zoon, wederom genaamd, Hendrik Dekker werd op 19 april 1879 geboren en volgde zijn vader op de boerderij als pachter op. Hij trouwde met Maatje Reijnhoudt, geboren op 12 december 1878. Zij woonden en werkten tot 1929 toen hun zoon Christiaan Dekker, geboren op 3 augustus 1907, zijn vader opvolgde als pachter. Hij huwde met Elizabeth Maljaars, welke op 9 juli 1904 was geboren en kregen samen twee zoons, Hendrik, geboren op13 juni 1937 en Johannes, geboren op 12 oktober 1931. Samen werkten ze op het landbouwbedrijf en bewoonde Johannes met zijn gezin de boerderij. Tegenwoordig is deze in bezit van ... .

Het woonhuis en de schuur hebben altijd los van elkaar gestaan. Het onderkelderde woonhuis stamt uit het begin van de 17e eeuw en de schuur is omstreeks 1752 ontstaan. In de periodes hierna hebben beiden weliswaar enkele wijzigingen ondergaan, voornamelijk inwendig, maar is de positionering en verschijningsvorm onveranderd gebleven. Het woonhuis kent een vrijwel vierkante plattegrond met een afgeknot piramidedak en aan de westgevel een uitbouw met lessenaarsdak. Deze boerderijvorm is in Koudekerke en op vrijwel geheel Walcheren schaars en wijkt af van het gangbare model boerenwoning uit de 17e en 18e eeuw. Alleen hofstede Buytenhof kent in Koudekerke een vergelijkbare vierkante opzet.
 
De hoofdentree van het woonhuis bevindt zich rechts van het midden, met erboven een drie-ruits schuifvenster en ernaast twee 9-ruits schuifvensters met blinden. Deze metselwerk voorgevel is later bepleisterd en hierbij is een steen met het jaartal 1767 of 1769 verdwenen. Verder bevat de voorgevel enkele staafankers boven de vensters. Dergelijke ankers zitten ook net onder de slanke gootlijst, die voorzien is van kleine gootklosjes. Aan de linkerzijde bevindt zich onder de goot een vergaarbak voor hemelwater en een hemelwaterafvoer. Deze zullen oorspronkelijk van lood zijn geweest en later zijn vervangen door zinken exemplaren.

De overige gevels vertonen nog de vroeger veel gebruikte IJsselsteentjes en op enkele plaatsen nog oudere Zeeuwse moppen. De oostgevel bevat twee 6-ruits schuifvensters met blinden en twee kleine dakkapellen, die later zijn toegevoegd. Van nog recenter datum zijn de dakramen, die in het dak zijn aangebracht. Het interieur vertoont nog slechts enkele originele elementen.
  sneeuwfoto van boerderij Groot ter Hooge te Koudekerke
  5. GROOT TER HOOGE IN DE WINTER 31-01-2003
De schuur is nog vrijwel authentiek en bestaat uit een houten balkconstructie met aan drie zijdes gepotdekselde houten delen en een rieten kap met rietgedekte wolfseinden. De gevel is aan de noordzijde hoger en bevat daar diverse deuren, waarvan er een paar tot aan de dakrand reiken. Op twee plaatsen is de dakrand verhoogd. Één verhoging bevindt zich boven twee enkele luiken en op de andere plek bevindt zich één dubbele deur, met erboven wederom twee enkele luiken. Hierin wijkt deze schuur af van andere traditionele schuren in de omgeving. Alle deuren en randen zijn voorzien van witte accenten. De houten oostgevel bevat kleine horizontale vensters die de tussen de gepotdekselde delen zijn aangebracht. De westgevel is uitgevoerd in metselwerk en bevat een getoogde deur en getoogde vensters. Aan deze zijde was van oudsher de berging van landbouwwerktuigen en voertuigen. De zuidgevel is lager dan de noordgevel en bevat langs de stallen een reeks lage ramen. Los op het erf bevinden zich een varkenshok en duiventil. Het erf is onlangs heringericht. Meer foto's van deze boerderij vindt u hier.   westgevel van boerderij Groot ter Hooge te Koudekerke
  6. WESTGEVEL GROOT TER HOOGE 14-05-2010

copyright © 2001-2024 Sjoerd de Nooijer
laatst bijgewerkt op: 31 05 2021

locatie:
Breeweg, Middelburg

bronvermelding:
tekst: Sjoerd de Nooijer
afb. 1: Sjoerd de Nooijer
afb. 2: atlas roman-visscher, 1655
afb. 3: beeldbank ZB 2045
afb. 4: beeldbank ZB 3582
afb. 5: Sjoerd de Nooijer

geraadpleegde bronnen:
- IJsseldijk, W.E.P. van, Oude boerderijen in Zeeland, plaats, 1975
- zeeuwse bibliotheek (ZB)
- www.zeeuwengezocht.nl
- koninklijke bibliotheek
- www.kranten.kb.nl
- www.krantenbankzeeland.nl

voetnoot 1:
bron: Middelburgsche Courant 02-07-1829