Logo koudekerke.info
feiten en cijfers | personen | volksliederen
feiten en cijfers Koudekerke
grafiek bevolkingsgroei Koudekerke
1. BEVOLKINGSGROEI KOUDEKERKE VANAF 1795
Op 31 december 2010 telde Koudekerke volgens de statistieken van de gemeente Veere 3488 inwoners. Voor het samenstellen van bovenstaande grafiek zijn echter ook de nationale volkstellingen en statistieken van het cbs geraadpleegd welke elementaire informatie verschaffen over de historische, demografische, sociaal-economische en culturele gesteldheid van Koudekerke. De Nederlandse Volkstellingen werden iedere tien jaar vanaf 1795 tot 1971 gehouden en waren uitgebreider van opzet dan de jaarlijkse bevolkingstellingen door gemeenten. Uit de volkstelling van 1840 valt bijvoorbeeld af te lezen dat de gemeente Koudekerke op 1 januari van dat jaar 1225 inwoners had verdeeld over 270 gezinnen in 188 huizen. Ook de burgelijke staat van de inwoners werd vermeld zodat we nu weten dat er toen van de 635 mannen 405 ongehuwden, 207 gehuwden en 23 weduwnaars waren. Van de 590 vrouwen waren er toen 355 ongehuwden, 205 gehuwden en 30 weduwen.

Na een lange periode waarin het aantal bewoners in Koudekerke vrij stabiel bleef begon na 1830 een periode met lichte groei. De volkstelling van 1880 geeft inzage in onder andere de woningen in Koudekerke: Naast een bewoond armenhuis stonden er 125 bewoonde huizen in de kom Koudekerke, 139 buiten de kom en in totaal 111 bewoonde huizen welke tot het gehucht 't Zand kunnen worden gerekend. In de kom Koudekerke waren 6 woningen onbewoond en in 't Zand waren dat er 5. Er waren tijdens de telling geen woningen in aanbouw. Koudekerke telde 1720 inwoners in 362 gezinnen waarvan de twee oudste inwoners beiden 83 jaar waren.
 
grafiek geboorten, overlijden en huwelijken in Koudekerke
2. GEBOORTEN, OVERLIJDENS EN HUWELIJKEN IN KOUDEKERKE 1811-1980 (BRON DATA: ZEEUWS ARCHIEF)
De bovenstaande grafiek toont de geboorten, overlijdens en huwelijken in Koudekerke in de periode 1811-1980. Het geboortecijfer neemt toe vanaf het eind van de negentiende eeuw toen door verbeterde medische zorg het op Walcheren hoge aantal levenloos geborenen begon af te nemen. Dit geboortecijfer bleef hoog totdat buurtschap 't Zand bij Middelburg werd gevoegd (1941). Ook de bouw van de grote uitbreidingswijken waar over het algemeen jonge gezinnen (baby-boomers) kwamen wonen is afleesbaar. Sinds medio jaren zeventig neemt het aantal geboorten weer af. Het stertecijfer is de afgelopen eeuwen redelijk stabiel geweest maar vertoont na 1950 een sterke stijging. Die kan verklaard worden door de stichting van een verpleeghuis in Koudekerke waar veel bewoners hun laatste levensfase doorbrachten en vervolgens ook stierven. Het aantal huwelijken dat in Koudekerke werd gesloten nam evenredig met de bevolkingsgroei toe. De sterke stijging na 1966 heeft te maken hebben met de gemeentelijke herindeling waarbij het gemeentebestuur in Koudekerke werd gehuisvest en daarmee ook meer huwelijken in Koudekerke plaats vonden.

Uit de volkstelling van 1840 blijkt dat van de 1225 inwoners er 1215 het protestantse geloof aanhingen en slechts 10 inwoners als rooms-katholiek te boek stonden. De volkstelling van 1880 maakt duidelijk hoe de afsplitsingen van het in 1840 nog gangbare protestantse geloof zich in Koudekerke hebben voltrokken: Van de 1720 inwoners waren er 1652 Nederlands hervormd, één Waalsch hervormd, 56 christelijk gereformeerd, drie evangelisch luthers en acht rooms-katholiek. Over het algemeen kan gezegd worden dat de religieuze ontwikkeling in Koudekerke de regionale trends volgde: De kerkelijke afscheiding in 1834, waarbij een deel van de hervormde gemeenschap zich afscheidde van de Hervormde Kerk om een eigen kerkelijke organisatie op te richten, is van weinig invloed geweest in Koudekerke. Alleen de Doleantie in 1886 deed in Koudekerke van zich spreken waardoor een felle kerkstrijd ontstond die resulteerde in de oprichting van een gereformeerde kerk op het dorp in 1887. Deze afsplitsing is onder andere terug te zien in de cijfers van de volkstelling van 1920 waarbij een aanzienlijk deel van de inwoners zich tot de gereformeerde kerken rekende.
 
Veranderende geloofsovertuigingen in Koudekerke tussen 1840 en 1960
3. VERANDERENDE GELOOFSOVERTUIGINGEN IN KOUDEKERKE TUSSEN 1840-1960 (KLIK OP AFBEELDING VOOR GROTERE WEERGAVE)
Na 1890 nam de bevolkingsgroei nog sterker toe, deels door de verbeterde levensverwachting, maar vooral door de vestiging van arbeiders uit Vlissingen en de bevolkingsaanwas in het buurtschap 't Zand wat een aantrekkelijke vestigingsplaats bleek te zijn vanwege de directe nabijheid van de stad Middelburg in combinatie met de relatief lage woonlasten van de gemeente Koudekerke. Voor Middelburg vormde dit snel groeiende buurtschap een ongewenste ontwikkeling en er werd dan ook lange tijd gepoogd dit buurtschap bij Middelburg te voegen, wat uiteindelijk pas onder Duits bewind tijdens de Tweede Wereldoorlog op 1 november 1941 lukte. Na deze grenswijziging vielen alle 2.144 inwoners van 't Zand onder Middelburgs bestuur, wat resulteerde in een halvering van het totale inwonersaantal van de gemeente Koudekerke.

De Tweede Wereldoorlog heeft afgezien van de gevolgen van de grenswijziging verder demografisch gezien geen grote consequenties gehad voor Koudekerke. Totaal waren er twintig oorlogsslachtoffers onder de bevolking te betreuren, waarvan veertien tijdens één noodlottige beschieting door Engelse artillerie in de nacht van 2 op 3 november 1944. Na de oorlog werden er ook in Koudekerke tijdens de wederopbouwperiode veel nieuwe woningen gebouwd en werd een reeks van uitbreidingsplannen gerealiseerd wat de sterke bevolkingstoename na 1955 grotendeels verklaard. Met de eerste naoorlogse stadsuitbreiding van Vlissingen werden ook meteen de stadsgrenzen van die stad bereikt waardoor Vlissingen genoodzaakt was om buiten de stadsgrenzen, in de richting van Koudekerke, te zoeken naar uitbreidingsmogelijkheden om zo in de snel groeiende woningbehoefte te kunnen voorzien.

Lange tijd leek annexatie te kunnen worden uitgesteld, maar uiteindelijk hield op 1 juli 1966 de gemeente Koudekerke toch op te bestaan en werden de dorpen Koudekerke, Zoutelande en Biggekerke bij een gemeentelijke herindeling samengevoegd tot de nieuwe gemeente Valkenisse.Twintig hectare grondgebied werd afgestaan aan de gemeente Meliskerke, 113 ha en 119 inwoners aan Middelburg en in totaal 166 ha en 2.168 inwoners aan Vlissingen. Koudekerke verloor zo voor de tweedee maal een grote hoeveelheid inwoners en voor de vierde en laatste maal werd er een aanzienlijk deel van het oorspronkelijk uitgestrekte grondgebied ingeleverd.
 
afname van het grondgebied van Koudekerke in 1807, 1941 en 1966
1. AFNAME VAN HET GRONDGEBIED VAN KOUDEKERKE IN 1598, 1807, 1941 EN 1966
In 1966 omvatte Valkenisse 1.271 ha en 2.138 inwoners. Koudekerke werd ook na 1966 nog flink uitgebreid wat een aanzienlijke bevolkingstoename met zich mee bracht tot weer bijna 4000 inwoners in 1995. Op 1 januari 1997 is de gemeente Valkenisse tenslotte samengevoegd met de andere plattelandsgemeenten van Walcheren waardoor de gemeente Veere ontstond met Koudekerke als grootste kern. Ongeveer vanaf dat moment loopt het aantal inwoners van Koudekerke net als dat van de andere Walcherse kernen ieder jaar iets terug tot momenteel zo'n 3500 inwoners. De afname van de bevolking in Koudekerke is met name het gevolg van een sterke vergrijzing (20%), de veranderende gezinsgrootte en het vertrek van jongeren. Een andere reden voor de terugloop vormt de verhuizing van bewoners van de zorginstelling bij Der Boede naar andere locaties op Walcheren.

De oppervlakte van de kern Koudekerke omvat momenteel 1180 ha land en 8 ha water. Op 1 januari 2001 stonden er 1205 permanente en 25 tweede woningen in het dorp. In 2002 stonden er volgens het CBS 1470 woningen in de gehele kern Koudekerke met een gemiddelde waarde van ongeveer 89.000 Euro. Ondanks het slinkende inwonersaantal worden er jaarlijks toch woningen bijgebouwd zij het in een lager tempo dan voor 1995. Dit komt mede door de steeds kleinere gezinssamenstelling welke in 2009 gemiddeld uit nog slechts 2,4 personen bestond.

copyright © 2001-2024 Sjoerd de Nooijer
laatst bijgewerkt op: 31 05 2021

bronvermelding:
tekst: Sjoerd de Nooijer
afb. 1-3: Sjoerd de Nooijer

geraadpleegde bronnen:
- www.cbs.nl
- www.volkstellingen.nl
- Zeeuws Archief
- www.krantenbankzeeland.nl
- www.veere.nl